Jînenigarî û gotûbêjek taybet digel Muhemedelî Qasimiyan dengbêjê hêja û xwedî sebk li nav hunermendên kurd li Xorasanê
Jînenigariya Muhemedelî Qasimiyan
Muhemedelî Qasimiyan di sala 1960 de li kelê Rezmqanê li bajara Şîrvanê ji dayîk bûye. Di zaroktiyê xwe de wî gelek ji mûzîk û hunerê hez dikir û pir caran jî li cejn û fistîvalên kurdî bi dengekî dilşewitî distira.
Nika heşt salin ku wî bi awayekî fermî dest bi karê mûzîkê kiriye û li
nav hunermendên kurd li Xorasanê şîweyek nû afirandiye.
Wî carina jî ji mûzîka û helbestên kurdên bakûr jî istifade kiriye.
Hunermendê hêja Muhemedelî helbest û şêrê ser stranên xwe jî bi xwe dinivîsê.
■ Silav dikim li te hunermendê hêja
Gelek spas birayê ezîz raman bidil ku li ser mûzîk û hunerê kurdên Xorasanê dixebitî.
■ Gellek caran ew kesên ku ji deng û mûzîka te hez dikin dibêjin te jî mîna birayê ezîz Muhsin Mîrzazdeh sebkekî nû li mûzîka kurdî li Xorasanê îbda kiriye ku gellek wate û mena ê tarîxî di nav de xuya dike. Nêrînê te bi xwe weke hunermendekê çi ye?
* Ez jî ji xelkê kurmanc û hunerdost silavekî gerim dişînim.
Baweriya min ew ku hemû dengbêjen me li Xorasan dive ku ji xwe re sebk û şîwên nû çê bikin da ku mûzîka me jî bi awayekî zanistî bê perwerde kirin.
Hêjay gotinê ye ku filklorên ku ez hildibijêrim hemû ji çîrok û dastanên zehmetî, astengî gehremantiyê kurdan li Xorasanê ne.
Weke ‘Xecê lore’ û ‘va belane’ ku bi dastana Xecê û erdhêja sala 1963 li herêma xorasanê qewimîne bû îşare dike.
■ Çend salin ku tu karê mûzîkê dikê?
■ Gelo jidû alboma ‘megrî megrî’û alboma nû ya digel Murad hesenzadeh re hate bazarê û belav bûn,ji te albomê nû jî amade hene ?
Weko hûn dizanin ez niha heşt salin ku li ser mûzîka kurdî dixebitim, pêştir jî min li cejnên muhelî stirabû. Nika jî ku bîst roj ji sala 1391 de derbas dibin ez li ser alboma xwe ya nû mijûlim, hîn min nav li ser alboma xwe ya nû daneniye.
Min Stranek ji alboma nû jibo lawê xwe ku demekî berê li qewmînekî nexweş bi erebeyê, canê xwe ji dest da stiraye.
Ez spasdarê hevalên hêja û birêz ‘Artîn Ferxunde û Husêyn Xakşûr’ im jibo alîkariyên wan ê ji dil û can.
■Tu weko dengbêjek li Xorasanê pêşçûna Mûzîka me çawadibînî ?
Pêşveçûna mûzîka xorasanê gelek li ser fikr û ferhengê xelkê tesîr daniye.
Em jî iftixar dikin ku sala par mûzîka herêma xorasanê di sazimana yûnisko de hate sebt kirin.
■ Gellek kes ji mûzîka kurdên xorasanê rexne dikin û dibêjin mûzîka kurdî li Xorasanê bê wate û mena ye yan jî jibo cejnan û dawetan e , nêrîna te çi ye?
Yek ji sedemên ku mûzîka me baş nehatiye perwerde kirin ew ku me pir kêm bi kurdên kurdistanê re peywendî grêdaye.
Yan li Xorasanê pirtirî hunermendên me mûzîknas û kesên ku bi şîweyek akadimîk li ser mûzîka me bixebitin tune ne.
Baweriya min ew ku dengbêj û mûzîkjenê me divê ku peywendiyê xwe digel kurdên kurdistanê zêdetir bikin û ji mûzîka wan jî sûd wergirin da ku ciwanên me jî kêmtir berve mûzîka xelk û miletên din herin.
Tunebûna agahî û mediya di herêma Xorasanê de bûye sebeb ku pir kes bi kurdî na axivin û yan jî ji axivtin bi zimanê kurdî şerm dikin.
Min du sal berê niha bi alîkariya enistîtûya Ehmed Xanî li bajara ûrmiyê albomekî amade kir, lê nizanim çima wan alboma min di bazarê de belav nekirin. Tim gile û gaziyê min ji wan heye, ew jî divê bizanin alîkarî nekirn û astengî çê kirin ji hunermendan re dibe sedema cûdayiyan û karekî gelek şaşe.
■Esasa vî gotûbêja li ser vî nivîsaraye:
Derûnnasê komilnas rola mûzîkê wisa dinirxînin :
Di mêjiyê insan de navendek heye ku mûzîkê digire, ew navenda durust di paş eniyê de ye û rola fêrbûn û nîşandana hest û haletên bi dest xwe digire.
Jibo vê yekê jî peywendiyekî rasterast di navbera mûzîk, fêrbûn û konterol kirina hest û haletên mirovan de heye.
Pispor wisa têgihêştine ku mirov di her demê de bi gudar
kirinê mûzîk ji xwe haletekî cuda nîşan didin.
Loma jî mûzîk rolekî mezin di jiyana şexsî û komilayetî a mirovan dilîze.
Çavkanî : Danişnama ruşd
Gotinê dawiyê ji birayê birêz Qasimiyan :
Ez loçinek azad bûm
Per dikşinim ji her der
Mest û serhal û qibraq
Xewer dikir ji her der
Ema xweşhalîa me
Hal nekir rozigarê
Ji hilînê werxistim
Dûr kirim ji dîarê
ji hilînê weaxistim
avîtime paş cian
ji cewrê wê me kirin
kevr hatinê girîan
Ta rabûm ez bifirêm
zulmê balê min îşkand
per û balê min rijand
cewir kir wi halê min
çerx ê felekê eman ê eman ê
Hevalu tawda ez dûr kirim ji îlê
Ji wêlêt ez werxistim hevalo
Ta newînêm qebilê
Mala bêwê ew roya
qebîlê wê hev gînim
xwelî li bin ucêx may
carek din ji vêxinim
gotûbêj û amade karî:
Raman Bidil
Diyar Xorasanî
